Windturbines bij IJburg2 bedreigen waarden als uniek landschap en UNESCO werelderfgoed. Dringende oproep is: schrap het gehele IJmeer en daarbij ook deze “voorkeurslocatie” als windturbine zoekgebied.
Vuurtoreneiland en Pampus zijn onderdeel van de stelling van Amsterdam/UNESCO. Voor Unesco geldt het beleid uit de zogenaamde ‘Leidraad landschap en cultuur historie’ (https://leidraadlc.noord-holland.nl/structuren/sva-nhwl/). Citaten en kaarten uit de leidraad:
“….de linies zijn opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De waterlinies zijn van groter belang dan enkel als krijgskundig monument. Ze brengen ook op markante wijze landschappelijke samenhang tot expressie en zijn daarmee een verrijking van het cultuurlandschap. Naast hun cultuurhistorische en landschappelijke betekenis vormen de linies een ‘stiltelandschap’, een gebied binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA), waar openheid en rust te ervaren zijn.”
Op niveau van de MRA vormt de Stelling een rustige, landschappelijke ring (‘langzame buitenring voor de snelle metropool’), waar openheid en rust ervaarbaar zijn. In veel gebieden is de invloed van de ‘verboden kringen’ nog goed ervaarbaar en is het landschap open gebleven.
De UNESCO-Werelderfgoedstatus heeft als doel behoud en ontwikkeling van de Uitzonderlijke Universele Waarde (UUW). De Provincie Noord-Holland is ‘siteholder’ van het UNESCO-Werelderfgoed Stelling van Amsterdam en is de eerstverantwoordelijke overheid voor het behoud en beheer van de Stelling binnen haar grenzen. De provincie zorgt voor het beschermen en behouden van de UUW van het UNESCO-Werelderfgoed Stelling van Amsterdam en heeft een rol als regelgever, handhaver, coördinator en subsidiegever. (…)
Alle objecten van de Stelling van Amsterdam hebben een monumentenstatus (provinciaal of rijks). Deze objecten zijn dus gehouden aan regelgeving en zijn vergunning plichtig bij eventuele wijzigingen of aantastingen. De UUW gaat over het behoud van de objecten van de Stelling van Amsterdam maar ook over het behoud van het voor de Stelling zo karakteristieke (open) landschap. Het behoud van het landschap rondom de Stelling van Amsterdam is geregeld via het ruimtelijk beleid…
De regels die het Rijk in haar Besluit Algemene Regels Ruimtelijke Ontwikkeling (Barro) hierover heeft gesteld, zijn vertaald opgenomen in de structuurvisies van zowel de provincie Noord-Holland, alsook de provincie Utrecht. Gemeenten moeten bij het opstellen van bestemmingsplannen rekening houden met de in de Provinciale Verordening gestelde regels.
De door UNESCO benoemde ‘Uitzonderlijke en Universele Waarde’ (UUW) van de Stelling van Amsterdam zijn:
1. Het unieke, samenhangende en goed bewaard gebleven, laat negentiende-eeuwse en vroeg twintigste-eeuwse hydrologisch en militair landschappelijk geheel, bestaande uit:
- een doorgaand stelsel van liniedijken in een grote ring om Amsterdam; sluizen en voor- en achterkanalen;
- forten, liggend aan accessen;
- inundatiegebieden;
- voormalige schootsvelden (visueel open) en verboden kringen (merendeels onbebouwd gebied);
- de landschappelijke inpassing en camouflage van de voormalige militaire objecten;
2. Relatief grote openheid;
3. Groene en relatief stille ring rond Amsterdam.
De provincie trekt een straal rondom om Vuurtoreneiland van 1000m als schootsveld (of wel ‘ verboden kring’ = geen bebouwing), die straal is op de kaarten van de zoekgebieden van de gemeente niet terug te vinden. Het windturbine voorkeursgebied begint op 650 meter van Vuurtoreneiland. Ook zijn er de essentiële “zichtlijnen” naar Pampus die door de komst van windturbines doorbroken kunnen worden: in de kaart van de quickscan onzichtbaar. Naast de onvermijdelijke aantasting van het open en rustige karakter door windturbines, kunnen ook deze additionele essentiële elementen uit de drie Unieke Universele Waarden door hun plaatsing van turbines worden aangetast. Het is duidelijk dat windturbines midden tussen Pampus en Vuurtoreneiland de kernkwaliteiten van het werelderfgoed ernstig gaan aantasten.
In elk geval is een Heritage Impact Assessment onontbeerlijk, waarin wordt bekeken in hoeverre de Unieke Universele Waarden worden aangetast. Dat kan alleen als er geen alternatieven zijn voor een zaak van groot algemeen belang. Dat is bij de plaatsing van windturbines op specifiek deze plek niet aan de orde.
Verlies van UNESCO werelderfgoed status kan het gevolg zijn.