Onderstaande is afkomstig van een zienswijze op een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) die ten grondslag ligt aan een Milieu Effect Rapportage (MER) met betrekking tot windturbines en geeft een overzicht van onvoldoende onderzochte aspecten van windturbines. De tekst richt zich alleen en vooral op de gezondheidsaspecten met betrekking tot windturbines en de plaatsing in zeer dichtbevolkt, stedelijk gebied, zoals de zoekgebieden rond Amsterdam.
In het navolgende stuk worden verschillende onderwerpen aangestipt, die met het oog op de gezondheid van omwonenden noodzakelijk kunnen worden geacht teneinde tot een verantwoorde en wetenschappelijk onderbouwde afweging te komen alvorens tot eventuele plaatsing van windturbines overgegaan zou kunnen worden. Een onderbouwde afweging is noodzakelijk aangezien er na de uitspraak door de Raad van State in juni 2021 geen landelijke normen rondom windturbinegeluid meer gelden en gemeentes nu, mits zorgvuldig onderbouwd, een eigen afwegingen kunnen maken. Dit vraagt om de allergrootste zorgvuldigheid waarmee dit onderzoek uitgevoerd moet worden en tot zorgvuldige en uitgebreide raadpleging van de relevante beschikbare literatuur. Immers, een belangrijke aanpassing van de leefomgeving mag geen verslechtering voor omwonenden betekenen.
Windturbinegeluid en gezondheidsgevolgen voor kinderen
Kinderen beneden de 18 jaar worden gewoonlijk geëxcludeerd uit het onderzoek naar de gevolgen van windturbinegeluid (WTG), hoewel juist zij een kwetsbare groep zijn.
Dit is de reden dat wordt uitgeweken naar de -vele- wetenschappelijke onderzoeken die zijn verricht naar de gevolgen van verkeerslawaai voor het welzijn en de gezondheid van kinderen. Dit betreft onderzoek naar verkeerslawaai in al zijn verschijningsvormen (vliegtuig-, trein-, en autolawaai) waarbij er inmiddels ruim voldoende bewijs is voor de nadelige effecten van omgevingslawaai op de cognitieve ontwikkeling van kinderen, en een aantal lichamelijke gevolgen.
Op deze -afgeleide- wijze maken wij aannemelijk dat in de leef- en schoolse omgeving van kinderen extra strenge geluids-/ afstandsnormen moeten gelden voor bouw van windturbineparken.
Voor ieder windturbinepark zou een analyse moeten worden gemaakt van locaties met veel kinderen (scholen, gezinsvervangende tehuizen) en van woonvormen met ouderen, inclusief de te verwachten gevolgen voor deze kwetsbare groepen.
Er is veel onderzoek gepubliceerd naar de effecten van lawaai op de gezondheid van kinderen. Het meeste onderzoek is verricht met wegverkeer, treinen en vliegtuigen. Daarbij zijn duidelijk schadelijke effecten aangetoond. Wij noemen de gevonden relaties met laag geboortegewicht en vroeggeboorte, met verhoogde systolische bloeddruk, verhoogde catecholamine concentraties in de urine, verminderde leerprestaties en geheugenstoornissen, verminderde kwaliteit van leven door het ervaren van hinder. Uit andere onderzoeken komt ook naar voren dat blootstelling van jonge kinderen aan geluid bijzonder nadelige effecten heeft op taal-, spraak- en leerontwikkeling.
De effecten van slaapstoornissen zijn beschreven in een overzichtsartikel. Vastgesteld wordt dat dit gepaard gaat met neuronenverlies.
In de recente RIVM-rapporten zijn de schadelijke effecten op de (hersen)ontwikkeling niet meegenomen; de conclusies in deze rapporten zijn daarom met betrekking tot de gezondheidseffecten op kinderen niet te verantwoorden.
Ondanks de voortgaande bouw van windturbines, waarvan bekend is dat het geluid bij gelijke sterkte meer hinder geeft dan transportgeluid, en waarbij met name ’s nachts meer geluid wordt gegenereerd vanwege thermische effecten, wordt geen onderzoek gedaan naar de gevolgen voor (de slaap van) kinderen.
Immers, kinderen (en ouderen) worden geëxcludeerd uit onderzoeken.
Het heeft de hoogste urgentie dat er een goede onderzoeksagenda wordt opgesteld voor de gevolgen van windturbinegeluid voor kinderen (en laagfrequent geluid in het algemeen).
Cumulatie van milieu-/ gezondheidseffecten op omwonenden
De cumulatie van verschillende negatieve gezondheidseffecten (NGE’s) heeft geleid tot een sterke achteruitgang van de volksgezondheid. Voor ieder milieu/gezondheids-item apart wordt een norm vastgesteld. De invloed van cumulatie van én hinder én fijnstof, én licht- en lawaaiverontreiniging, én bestrijdingsmiddelen in brede zin enzovoort wordt onvoldoende in samenhang onderzocht en gecontroleerd.
Idealiter zou een woning die al onder invloed staat van andere NGE’s, worden ontzien waar het toevoeging van windturbine -annoyance, -lawaai, -lichtflikkeringen, en -slagschaduw betreft.
Mogelijk komen hier nog bij de verspreiding van fijnstof en de versterking van het geluid van eventuele snelwegen door de turbulentie van de wake achter de turbines.
Ten aanzien van de mogelijk cumulerende NGE’s door windturbines zijn wij op de hoogte van:
- ‘Annoyance’, als vaststaand.
- Een aantal fysiologische effecten op de mens van infrasoon en laagfrequent geluid, als vaststaand uit laboratoriumonderzoek en getuigenissen. Gevolgen nog te onderzoeken.
- Verspreiding van fijnstof door de turbulentie van de wake. Mate en gevolgen van de wake op fijnstofverspreiding zijn nog te onderzoeken.
- Versterking van de geluidsoverlast van o.a. snelwegen. Dit fenomeen wordt gemeld door bewoners. Bestaan van dit fenomeen, mate en gevolgen voor omwonenden (en mogelijk regelgeving en vertaling in MER nog te onderzoeken.
Gezondheidseffecten in de volwassen bevolking
Er is veel recent wetenschappelijk bewijs voor een effect van LFG op het risico op beroerte en hart- en vaatziekten. Bovendien leidt geluidsoverlast door windturbines tot slaapstoornissen bij volwassenen en kinderen, met een scala van gezondheidseffecten en een toename in aanverwant medicatiegebruik tot gevolg. Verder leidt windturbinegeluid tot mentaal onwelbevinden/depressies. Echter, mogelijk is bovenstaande nog een onderschatting van de vermelde problematiek aangezien het beschikbare wetenschappelijke onderzoek zich beperkt tot windturbines van kleinere afmeting, met een lagere geluidsbelasting, op een grotere afstand dan de in Amsterdam beoogde situaties.